Is proportioneel straffen libertarisch?
Vrijspreker: Bij libertarisme is het op grond van eigendomsrechten bijna altijd duidelijk wie de agressor is en wie er dus in zijn recht staat en wie niet. Maar hoeveel verdedigend geweld is dan toegestaan?
Opperdienaar: Daar is moeilijker objectief een uitspraak over te doen. Over het algemeen zeggen libertariërs dat de schade vergoed moet worden. Dus niet iets onzinnigs als: Je computer is gestolen door X en X krijgt als straf 10 stokslagen, maar jij hebt nog steeds je computer niet terug, alleen het 'genoegen' dat X het ook niet fijn heeft. De heerser onderwerpt de dader aan een lijden even groot als het leed van het slachtoffer. Iets waarbij de dader het slachtoffer nooit in de ogen hoeft te kijken, omdat alles via de heerser wordt afgehandeld. De dader hoeft niet te ervaren wat hij het slachtoffer heeft aangedaan en dat hij een stuk van zijn eigen leven moet opofferen om het slachtoffer te compenseren. Nee, hij krijgt gewoon 10 stokslagen van een persoon die hij nog nooit ontmoet heeft.
Bij een diefstal is schadevergoeding misschien nog eenvoudig te definiëren, maar bij een moord of mishandeling is dat moeilijker. Wanneer is een schade dan gecompenseerd? Het is subjectief.
Vrijspreker: Critici van libertarisme gebruiken vaak argumenten als: "Dus als een jongetje kauwgom steelt uit een winkel, mag de winkelier hem doodschieten want hij verdedigt zijn eigendom?" Dat wordt een zootje met jullie theorie.
Opperdienaar: Natuurlijk zal een winkelier dit niet doen, omdat het niet goed voor de klandizie is. Het is beter een rechtsbedrijf in te schakelen die hem de schade vergoedt en het verder geruisloos afhandelt. Net zomin als geen onderhoud plegen aan je vliegtuigen plegen geen goede winststrategie is voor luchtvaartmaatschappijen. Ook bedorven voedsel serveren in restaurants is geen goede winststrategie, ondanks wat voorstanders van een voedsel en waren autoriteit je willen doen geloven. De noodzaak voor dit soort instituten wordt meestal bedacht door mensen die nog nooit een eigen zaak hebben gehad. Ze redeneren meestal achteruit vanuit het instituut naar het gedrag van de onderdaan waar dit instituut kennelijk korte metten mee moest maken. Dat slechte gedrag moet dan kennelijk wel bestaan anders was het instituut er niet geweest. Zelfs als dit gedrag logischerwijs tot ondergang leidt, lukt het de onderdaan niet te denken dat het instituut misschien een ander doel dient.
Maar voor een theoretische onderbouwing van wat voor straf geoorloofd is bij een overtreding (een overtreding waarbij schadevergoeding moeilijk is vast te stellen), wordt vaak proportionaliteit genoemd. Dit lijkt me echter een dood spoor. Stel er komt een verwarde geest je dorp binnen en die lukt het om een kind te verkrachten en te vermoorden. Stel de verwarde geest heeft zelf ook een kind. Dan zou je volgens het proportionaliteitsbeginsel kunnen zeggen: "Het slachtoffer mag ook het kind van de dader verkrachten en vermoorden". Dat is immers een proportionele straf. Ik hoop dat ik niet hoef uit te leggen waar dat fout gaat.
Vrijspreker: Wat dan?
Opperdienaar: Concurrerende rechtsbedrijven die klanten proberen te winnen en behouden, zullen met redelijke contracten komen waarin staat hoe alles afgehandeld wordt. Net zo als de Hoogvliet redelijke verkeersregels heeft in hun paden. Mensen willen niet winkelen in een omgeving waar af en toe iemand tot pulp wordt geslagen door de beveiliging omdat zijn winkelwagen dubbel geparkeerd staat. Maar ze willen ook niet winkelen in een winkel waarin heroïne verslaafden zich aan het inspuiten zijn in de gangpaden. De afweging die Hoogvliet maakt is gebaseerd op een inschatting van wat hun klanten aan omgeving waarderen.
Zelfs als er marktvraag zou zijn voor hele extreme middeleeuwse straffen, zal het moeilijk zijn personeel te vinden dat dit soort straffen wil uit voeren.
Vrijspreker: Maar goed als de samenleving vol zit met mensen die heil zien in dit soort straffen, dan help democratie daar ook niet tegen, toch?
Opperdienaar: Nee, in een theoretische democratie (de meerderheid bepaalt, niet in de huidige praktische democratie van Mark Rutte: "Er gaat niets veranderen aan klimaatverdragen door de verkiezingsuitslag), kan de heerser niet boven de onderdanen uitstijgen.
Met concurrerende rechtsbedrijven heb je nog de grootste kans dat de meest effectieve straffers de competitie overleven. Dus de kosten van opsluiten zullen waarschijnlijk niet afgewenteld worden op de slachtoffers, ook niet via hogere premies. Niet zolang er een concurrent is die de bajesklant laat werken voor de kosten van zijn eigen opsluiting. Dit rechtsbedrijf kan immers lager premies aan zijn klanten berekenen. Dit zal de bajesklant natuurlijk niet graag doen, maar waarschijnlijk is zijn alternatief nog beroerder. Het rechtsbedrijf heeft waarschijnlijk vele contracten met bedrijven die geen zaken doen met mensen die hun straf niet uitgezeten hebben. Er zullen geen mensen voor flutovertredingen op de zwarte lijst komen. Rechtsbedrijven die dat doen, verliezen klanten. Doordat overleven heel moeilijk wordt als alles privé bezit is en de eigenaars je weigeren, loopt de dader waarschijnlijk vrijwillig naar de rechtbank/gevangenis toe.
Die zwarte lijst klinkt misschien angstaanjagend. Als de staat een dergelijke 'kill switch' had (wat het overigens bijna heeft), zou de onderdaan niet veilig zijn. Echter zodra verschillende concurrerende rechtsbedrijven dit hebben en er 1 misbruik van maakt, verliest hij klanten en samenwerkingsverbanden en kaapt de concurrentie zijn klanten weg. Niemand zit in een verplicht (sociaal) contract.
Vrijspreker: Wat zou een dergelijk rechtssysteem te zeggen hebben over Boris Johnson, die het plan had Nederland binnen te vallen om vaccins te stelen?
Opperdienaar: Tja, dat lijkt me een daad van agressie. Maar het zou wel mooi zijn als het gelukt was al die AstraZenica vaccins te stelen, zeker aangezien ze nog al problemen bleken te geven.
Vrijspreker: Of wat te denken van het vermoorden van 18000 Palestijnen in Gaza omdat ze genetisch gerelateerd zijn aan terroristen die een kleine duizend mensen vermoordden?
Opperdienaar: Als je dat goed praat, wordt politiewerk een stuk gemakkelijker. Als een verdachte zich in een flatgebouw bevindt, neem geen risico en gebruik een bom die het hele complex in de as legt.
Comments: