Vrijspreker: U wilde nog het artikel van vorige week over de dommer wordende markt in een breder verband plaatsen. Hoe?

Opperdienaar: Niet alleen de markt is traag van begrip. 

Neem immigratie, Zweedse regering krijgt geen grip op criminele bende geweld. Zouden ze het al inzien? Is het niet al veel te laat? Net zero wiebelstroom en klimaatcrisis leugens, heeft men het al door? Stikstofcrises, pandemie, boerenonteigening, vrijheid van meningsuiting, wegpesten van productie naar de andere kant van de wereld? Het inzicht lijkt pas te komen als het al veel te laat is om er nog wat aan te doen. Heel voorzichtig gaat men wat minder links stemmen, bibberend om niet het predicaat extreem rechts opgeplakt te krijgen. Om bij de eerste tegenslag gelijk weer naar het CDA terug te rennen.

De Oostenrijkse school noemt vaak tijdspreferentie als essentieel onderdeel van crises. Dommer heeft een relatie met korte tijdspreferentie. Wat ik eigenlijk beweer is dat de markt kortzichtiger wordt en dat dingen pas op het laatste moment gezien worden. Dingen komen als donderslag bij heldere hemel. De ziekte van plots in beleggen zou je het kunnen noemen.

Voor welvaart is productiviteit nodig, voor productiviteit zijn investeringen nodig, voor investeringen is een lage tijdspreferentie noodzakelijk (sparen, oftewel het verminderen van consumptie nu om hulpbronnen vrij te maken voor investeringen nu die pas in de toekomst vruchten afwerpen). Rentestanden dienen om het gedrag van spaarders en leners te coördineren. Als de centrale bank echter nieuw geld drukt en uitleent, gaat de rente kunstmatig omlaag wat die coördinatie verstoort. Consumenten en investeerders komen in de knoop over wie de hulpbronnen krijgt omdat consumptie niet in gelijke mate vermindert, waar investering vermeerdert. Dat levert dan eerst een hausse op (als beiden denken de hulpbronnen te krijgen) en dan een crash (als blijkt dat er een conflict is).

Vorige week noemde ik passief investeren als probleempunt dat in dit plaatje past. Waarom zou de investeerder niet meegesleurd worden in een breder maatschappelijk verschijnsel van dingen laat doorhebben? Het is geld dat zonder nadenken over de toekomst in de 7 grootste bedrijven in 1 land gaat. De verdedigers wijzen er op dat "historische data uitwijst dat dit het best werkt". Het is nu echter zo dat iedereen aan dezelfde kant van de boot zit. Het is een beetje waarop John D. Rockefeller de crash van 1929 vermeed. Zijn schoenpoetser gaf hem aandelentips en hij concludeerde dat iedereen kennelijk all in was en dat nieuwe kopers waren opgedroogd. Er stond geen geld meer aan de zijlijn. Die schoenpoetser zou je nu waarschijnlijk vertellen dat je je geld blind in een SP500 tracker moet stoppen of in vastgoed. Misschien zegt hij het niet zo letterlijk, maar zijn pensioenaanbieder doet het automatisch.

Wat ook tot nadenken stemt is al die neo-conservatieven en neo-liberalen die zich vastbijten in koude oorlogsdenken. Ze leven nog in de tijd dat het westen kapitalistisch was met kleine overheid, gezegend door de verlichting en in een strijd verwikkeld was met religieuze barbaren en het communistische China en Rusland die een grote totalitaire overheid hadden. Dat idee is nooit bij ze weg gegaan toen de USSR viel en Deng Xiaoping de uitspraak deed: "Rijk zijn is glorieus" en de vrijhandelszones in China 'open for business' gingen. 

Het is niet veel anders dat met die oude socialisten zoals Bernie Sanders die nog denken in de industriële revolutie te leven. Of Hedy Dancona die de PVV op 1 lijn zet met Hitler. Hun businessmodel is verouderd, maar ze kunnen het niet omgooien. Dus moet de realiteit die ze zien maar aangepast worden aan het model. Hierbij bedoel ik niet dat ze het om het geld doen. Het is meer een emotionele en geloofwaardigheidsinvestering waar geen verlies op genomen kan worden.

De realiteit over China is dat ze een kleine overheid hebben. Hier legt iemand de feiten op tafel die er veel gewoond heeft: "Als je een kleine overheid wilt, ga naar China". Dat is natuurlijk de reden dat ze ons economisch van de weg concurreren. De Russische flat tax van 13% daar lik je ook je vingers bij af. Die democratie in het westen en die vrije meningsuiting zijn min of meer overal over boord gegooid. In Duitsland is de grootste partij door de geheime dienst een extremistiche organisatie genoemd en word je van je bed gelicht als je een minister dik noemt, in Engeland worden meer mensen in bak gegooid vanwege social media posts dan in Rusland.

Het is niet voor niets dat de neo cons/libs alles doen om die oude strijd in leven te houden, het is hun eigen overlevingsstrijd. Deze mensen zijn nu aan de macht en gooien bommen dat het een lieve lust is. Ze zijn de wereld rond gegaan op zoek naar monsters en veelal zelf deze monsters geworden.

Comments: