Vrijspreker: Wat is determinisme in relatie tot vrije wil?

Opperdienaar: Een determinist gelooft dat de hersenen niet anders zijn dan de lever, de nieren of een alvleesklier. Het is een klomp materie die zich aan de natuurwetten houdt en daarmee geen 'keuze' heeft om het 1 of het ander te doen, ondanks dat dit zo aanvoelt. Dat wil niet zeggen dat als je informatie in stopt op tijdstip X, dit alleen de reactie van de hersenen bepaalt. De hersenen hebben een geheugen en een geschiedenis. Dat betekent dat alles wat er in gegaan is in het verleden ook meespeelt bij de reactie op nieuwe informatie. Eigenlijk is dat ook niet anders dan andere organen. De lever reageert niet op het laatste glas wijn en de longen niet op de laatste sigaret, de geschiedenis telt. 

Veel mensen worden extreem ongemakkelijk bij het idee dat ervaringen uit het verleden en heden uniek de 'keuzes' bepalen die hun hersenen maken, dat ze een biologische machine zijn, dat alles een keten van oorzaak en gevolg is. Ze verzinnen daar een metafysische verklaring voor zoals een ziel, een Homunculus of zien een opening in kwantum mechanica. Zolang we niet precies weten hoe de hersenen werken, is er speelruimte voor vrije wil, is de gedachtegang. Maar we weten ook niet precies hoe de lever werkt of het immuunsysteem, maar dat geeft deze organen geen vrije wil. We ploegen onvermoeibaar door om precies uit te vinden hoe ze wel werken. We geven niet op bij de laatste onbegrepen 3% en noemen het onbegrepen stuk vrije wil.

Hitler had het ook over de 'Triumph des willes'. Hij had ook een hekel aan economen die beweerden dat je economische wetmatigheden niet kunt overtreden. Je ziet het veel bij politici: "waar een wil is is een weg", "wir schaffen das", "de verbeelding aan de macht", we gaan het klimaat veranderen door insecten te eten en andere vormen van zelfkastijding, door ons zelf vast te lijmen aan de snelweg en soep over oude schilderijen te gooien, we gaan vrede en veiligheid bereiken door onderdanen van een ander land te vermoorden. Het is allemaal een gebrek aan respect voor de oorzaak en gevolg wetten.

Vrijspreker: Wat heeft dit alles met libertarisme te maken?

Opperdienaar: Ik dacht lang dat het niet veel uitmaakte, theoretische haarkloverij. Iets waar je als mens niet onderuit komt. Wie slaat er nu niet boos op zijn stuur als de auto niet wil starten. Alsof de auto kan denken:"oh als je me pijn gaat doen, zal ik toch maar starten." Veel libertariërs denken echter dat het bestaan van vrije wil nodig is voor libertarisme. Dat je niemand verantwoordelijk zou kunnen houden voor zijn acties, omdat deze immers volledig bepaald zijn door zijn verleden. De bankrover had gezien zijn opvoeding, omgeving en genetica, geen andere keuze dan op 12 september 1997 de Dunbar armed facility te beroven. Zonder verantwoordelijkheid zou je ook niet kunnen straffen, je straft je auto toch ook niet als deze niet wil starten? Echter de straffers zijn ook maar biologische machines die gezien hun verleden geen andere optie zien dan te straffen. Zoals witte bloedcellen een ziekteverwekker straffen, zonder dat we witte bloedcellen vrije wil hoeven te geven of de ziekteverwekker verantwoordelijkheid. Toch kun je deze begrippen ook nog wel in een deterministisch raamwerk overeind houden. Je kunt zeggen dat de ziekteverwekker verantwoordelijk is voor de ziekte en dat het immuunsysteem verantwoordelijk is voor het straffen. Dat de ziekteverwekker 'slecht' is voor de patient en het immuunsysteem 'goed'. Je kunt alle begrippen als goed en kwaad, verantwoordelijkheid en straffen, succesvol en niet succesvol, keuzes, allemaal overeind houden, ook als de betekenis iets genuanceerd moet worden. Zoals Newton's bewegingswetten ook na Einstein's algemene relativiteitstheorie 'overeind' bleven. Alleen in extreme gevallen moet je wat aanpassingen doen. 

Vrijspreker: Dat is ook met libertarisme, vrije wil en determinisme het geval?

Opperdienaar: Ja, libertarisme blijft een consistent moreel systeem, als je alle hersenen van onderdanen keuzes laat maken zonder een overheidspistool op hun hoofd als input, dan maken ze de beste keuze voor zichzelf, maar ook wordt de grootste totale hoeveelheid hersencapaciteit ingezet om problemen op te lossen die op de samenleving afkomen. Met een pistool op hun hoofd hoeven onderdanen hun hersenen eigenlijk niet te gebruiken. De klimaatdrammer met het pistool is de enige die zijn beperkte hersencapaciteiten inzet. Voor de rest is het :Doe wat je wordt opgelegd om te overleven. Voor de heerser is het natuurlijk niet beter als al die hersenen van onderdanen worden ingezet. Zonder pistool op het hoofd zijn er kennelijk ook geen soldaten bereid oorlog te voeren (dienstplicht) en belastingbetalers bereid het te financieren.

Vrijspreker: Speelt determinisme ook een rol in propaganda?

Opperdienaar: Je ziet vaak dat in die eindeloze 'zij begonnen met agressie, nee zij begonnen met agressie' discussies, dat er een gebrek aan respect voor geschiedenis is, een gebrek aan respect voor de oorzaak en gevolg keten die tot het huidige moment leidde. Iedereen doet alsof de geschiedenis begon met de aanval op hun team. Hun team had schone handen, zat onschuldig te breien of tomaten te kweken, toen de knettergekke dolle hond vijand, met wie absoluut niet te onderhandelen valt omdat hij het liefst babies vermoordt en onze vrouwen verkracht (Kadaffi zou zelfs zijn troepen Viagra hebben gegeven omdat zijn soldaten hun snor drukten bij het verkrachten), ze vanuit het niets aanviel. Alles wat rest is te moorden en bij voorkeur natuurlijk: anderen te laten moorden.

Meestal resulteert dat in de houding 'de enige taal die de andere kant spreekt, is die van geweld. We moeten er harder opslaan, niet Chamberlain, peace in our time, appeasement, nee, uitroeien die handel. We censureren ook de vijand of mensen die begrijpen wat de vijand drijft, je moet vooral niet luisteren naar zijn klachten over onze heersers, allemaal leugens en desinformatie. Onlangs werd een standbeeld van de zuidelijke VS generaal Robert E Lee omgesmolten. Het verleden wordt omgebouwd. Zoals Orwell al zei

Comments: