Vrijspreker: Bij valse voorkeur verklaring, geven mensen bij een opiniepeiling of een vraag een andere voorkeur op dan hun werkelijke voorkeur. Hoe past dit in het libertarische idee van menselijk handelen?

Opperdienaar: Volgens Mises 'human action' zijn waarden subjectief en heeft ieder mens een lijst van voorkeuren die blijken uit zijn handelen. Dus als de winkelier een voorkeur heeft voor een euro boven een banaan en de klant heeft een voorkeur voor een banaan boven een euro, dan kunnen ze vrijwillig handelen om beiden hun leven te verbeteren.

Maar hoe moet je daar de handeling 'vragen beantwoorden' in zien gezien het verschijnsel valse voorkeur verklaring? Dat maakt het wat ingewikkelder. Stel Femke Halsema moet de vraag beantwoorden wat ze van een zwarte school vindt (redactie: Dit is geen school die zwart geld accepteert en geen belasting betaalt, maar een school met zwarte kinderen). Ze antwoordt dan deze vraag met:"Helemaal geweldig". Vervolgens stuurt ze haar eigen kinderen wel naar een witte school een heel eind weg.

Vrijspreker: De handeling telt dan neem ik? Die laat haar echte voorkeur zien. Het antwoord op de vraag resulteert in de valse voorkeur.

Opperdienaar: Dit wordt een beetje moeilijk. Het beantwoorden van de vraag is namelijk ook een handeling. In haar interne rangorde van voorkeuren, staat een sociaal wenselijk antwoord boven een sociaal onwenselijk antwoord. Dus ze optimaliseert 2 voorkeuren tegelijkertijd: 

1. Ik zie een witte school als beter dan een zwarte school, dus ik stuur mijn kinderen naar een witte school. Andere ouders kunnen de tering krijgen.

2. Ik geef liever een sociaal wenselijk antwoord dan een sociaal onwenselijk antwoord. Dus ik antwoord dat zwarte scholen even goed zijn als witte scholen.

Het is heel goed mogelijk beide waarden tegelijkertijd te optimaliseren. Eigenlijk is er nog een derde rangorde: Ben ik liever hypocriet of consistent? Waarschijnlijk is ze liever consistent dan hypocriet, maar voor een politicus is dat maar een hele zwakke voorkeur die heel snel de benen neemt in afweging met andere overwegingen. Daarna volgt nog: houd ik mijn hypocrisie liever geheim of etaleer ik deze breed uit? De voorkeur gaat waarschijnlijk naar geheimhouding. Maar ook als het openbaar wordt, dan is er geen man over boord. Haar achterban heeft alle begrip voor hypocrisie als het om je eigen kinderen gaat en dat je sociaal wenselijke antwoorden moet geven. Ze doen dat zelf ook de hele dag, dus ze kunnen daar niet veel tegen inbrengen. 

Vrijspreker: Wat nu als je ze vraagt of je moet liegen als een rashypocriet om sociaal wenselijke antwoorden te geven?

Opperdienaar:  Dit gaat diep, ik denk dat ze dan antwoorden dat je de waarheid moet spreken, maar alleen omdat dit een sociaal wenselijk antwoord is. Daarbij liegen ze dan weer wel, maar dat mag omdat je sociaal wenselijke antwoorden behoort te geven. Je mag altijd liegen om sociaal wenselijke antwoorden te geven, zelfs als de vraag is of je moet liegen om sociaal wenselijke antwoorden te geven. 

Vrijspreker: Gevraagd naar de schoolkeuze voor haar kinderen zei ze: "Mijn kinderen zijn geen sociaal experiment". 

Opperdienaar: De rest van de bevolking wel natuurlijk. Eén van haar kinderen (15 jarige zoon) werd onlangs gearresteerd omdat hij op een woonboot had ingebroken en met een pistool stond te zwaaien. Femke heeft dat even geregeld als burgemeester met de opmerking dat hij heel kwetsbaar is als zoon van de burgemeester van Amsterdam. Daar mag wat privilège tegenaan gegooid worden. Ze ontkent dat ze de politie heeft gevraagd de andere kant op te kijken, maar hoopte dat men er discreet mee om zou gaan. Als burgemeester kun je alleen maar hopen. Het is niet zo dat de politie aan een knipoog genoeg zou hebben om te weten wat ze het best kunnen doen.

Het wapen bleek overigens nep en van zijn vader en de inbraak alleen uit verveling.

Vrijspreker: Goed terecht gekomen die knul. Hij ziet zijn moeder de wereld natuurlijk beter maken met dwang, wet, geweld en uiteindelijk pistolen die al die verboden en geboden afdwingen, dus geen wonder dat hij dat ook wil oefenen.

Opperdienaar: Hij heeft het wel teveel versimpeld, je moet eerst je mening in een groot heilig boek schrijven voordat je je geüniformeerde doodseskaders die mening aan anderen gaat opleggen. Eigenlijk waar die moslim kinderen op die andere school ook in geloven: heilig boek met regels en afdwingen maar.

Comments: