Redirect

onderdaan en de romeinenIn het boek Redirect van de auteur Timothy Wilson, wordt besproken hoe mensen een intern verklarend verhaal samenstellen over hun eigen gedrag. Het gaat de schrijver er voornamelijk om over hoe mensen reageren op straffen en beloningen. De directe reaktie op een straf of beloning is meestal zoals je zou verwachten. Dat betekent dat mensen meer gaan doen waar ze voor beloond worden en minder waar ze voor gestraft worden.

Er is echter een secundair effect waar het de schrijver meer om gaat. Dat is het verhaal dat mensen samenstellen over hun eigen waardes. In één van de genoemde experimenten mogen een aantal kinderen met een aantal speeltjes spelen, maar wordt ze verboden met de robot te spelen. Het experiment bestaat er uit dat sommige kinderen heel streng wordt verboden met de robot te spelen en anderen heel mild. In beide gevallen is het verbod voldoende om effect te hebben.
Als echter later wordt gevraagd hoe leuk de kinderen de robot vonden, geven de kinderen die streng verboden was met de robot te spelen aan de robot leuker te vinden dan hen die het mild verboden was.

Mises gaf al aan dat de handelingen van mensen hun interne waardes verraden. Als A een banaan ruilt met B voor een euro, geeft hij aan dat hij de banaan minder waardeert dan de euro. Het lijkt er echter op dat mensen ook zichzelf zo observeren en hun interne waardeschaal aanpassen: Ik vind iets waardevol als het mij streng verboden wordt en ik vind iets vervelend als het mij verplicht wordt. De kinderen die mild verboden was met de robot te spelen, konden bij de vraag naar een verklaring waarom ze niet met de robot speelden alleen maar bedenken dat ze de robot niet zo leuk vonden, omdat ze het milde verbod niet konden herinneren. De kinderen die streng verboden was met de robot te spelen, konden zich het strenge verbod echter nog goed herinneren. De verklaring die zij bedachten was dat het verbod de reden was en dat ze zelf de robot eigenlijk heel leuk vonden.

Bij een later experiment waarbij de kinderen in staat werden gesteld vals te spelen om een prijs te winnen, bleken de streng verboden kinderen meer vals te spelen. Het was alsof ze van het strenge verbod geleerd hadden dat ze ongehoorzame kinderen waren, die alleen met strenge verboden gecorrigeerde konden worden en ze gingen zich daarna gedragen door vals te spelen.

Dit effect trad niet alleen op bij een straf, maar ook met een beloning. Als kinderen met een grote beloning werden verleid met een wiskunde spelletje te spelen, dan bleken ze bij het wegnemen van de beloning, minder met het spelletje te spelen dat voordat er uberhaupt beloningen werden uitgedeeld. Het was alsof de kinderen op hun interne waardeschaal de waarde van het wiskunde spelletje door de enorme beloning hadden verlaagd tot: Met dat walgelijke spel speel ik alleen als ik een fikse beloning krijg.

De auteur haalt vervolgens een groot aantal voorbeelden aan van overheidsprogramma's waarbij met strenge straffen geprobeerd wordt de onderdaan van de drugs, drank of bendelidmaatschap af te houden. Het blijkt dat die programma's allemaal het tegenovergestelde effect sorteerden. De kinderen zagen al deze dingen als iets wat kennelijk zeer begeerlijk was en hoog op hun interne waardeschaal stond, dat ze zo hard verboden moest worden zich met deze zaken bezig te houden.
De auteur pleit daarom voor en zo mild mogelijke straf/beloning. Voldoende om effect te sorteren, maar te weinig om als reden voor de gedragsverandering herrinerd te worden.

Vrijspreker: Wat trekt de roverheid hier voor les uit?

Opperdienaar: Dit effect is de reden waarom de roverheid niet graag met soldaten met mitrailleurs langs de deuren gaat om belasting op te halen. Dit zou het interne verhaal van de belastingslaaf zo wijzigen dat hij gaat denken dat hij wel een enorme hekel moet hebben aan belasting betalen en het alleen vanwege de soldaten doet. De roverheid probeert niet alleen de expliciete dwang zo lang mogelijk op de achtergrond te houden, maar wij bieden de slaven ook een scala aan voorgeprepareerde verhalen aan om zijn interne verhaal mee aan te passen. Hij mag denken dat hij belasting betaalt voor de arme kinderen in Afrika, voor bescherming tegen knettergekke baardmannen in grotten, voor bescherming van het milieu, voor droge voeten of betaalbare gezondheidszorg. Verhalen te over en voor ieder wat wils, zolang ze maar niet denken dat het vanwege de dwang is. De belangrijkste taak van een politicus is om verhalen toe te voegen, voor onderdanen waarbij de bestaande verhalen niet (meer) werken.

Dit is ook de reden dat het christelijk geloof zo groeide ondanks dat de Romeinen hun leider had gekruisigd en diens volgelingen bij bosjes vermoordden. De Romeinen waren gewend aan sterke goden en snapte niets zo'n slapjanus god. Ze hadden echter niet door dat al die martelaren en vervolging de onderdanen het idee gaf, dat ze het christendom wel heel graag moesten willen. Waarom werd er immers zo voor gestraft? De moslims zijn later met dat martelaarschap verder gegaan en hebben er vele maagden in het leven na de dood aan toegevoegd.

Naarmate de roverheden verder ontsporen, moet uiteindelijk de dreiging op de achtergrond plaatsmaken voor echt geweld. Dit is echter een snel einde van de roverheid, aangezien het interne verhaal van de onderdaan zijn onvermijdelijke aanpassing ondergaat: ik gehoorzaam vanwege het geweld en wil eigenlijk zelf het tegenovergestelde. Roverheden proberen dat dan ook zo lang mogelijk uit te stellen. Die kracht valt namelijk niet te stoppen.

Vrijspreker: De roverheid eindigt met een flinke klap.

Comments:

Doneer2a